kaydeden Alan Mozes
HealthDay Muhabiri
20 Nisan 2023 PERŞEMBE (HealthDay News) — Yaşlı insanları herhangi bir hafıza kaybı veya düşünme bozukluğu belirtisi olmadan yıllar önce bunama riski açısından taramanın basit bir yolu var mı?
Evet, araştırmacılar rapor ediyor.
Bu, Stages of Objective Memory Dispairment’in kısaltması olan SOMI adlı bir testtir.
İşlem basittir. Bir dizi görüntü gösterildikten sonra, bunama belirtisi olmayan hastalardan bazen – gerekirse – ipuçlarının yardımıyla gördüklerini hatırlamaları istenir.
Hafıza becerilerini derecelendirdikten sonra, katılımcılar beş risk aşamasına göre sıralanır. Aşama 0, mevcut hafıza sorunlarının olmadığını ve gelecekteki düşük demans riskini temsil eder. Aşama 4, en az güvenilir hafızayı ve gelecekteki bunama riskinin en yüksek derecesini temsil eder.
Yeni çalışma, evre 3 veya 4 olarak sınıflandırılanların, evre 0 olarak sınıflandırılanlara göre üç kat daha fazla demans riskiyle karşı karşıya kaldığını gösteriyor.
New York City’deki Albert Einstein Tıp Fakültesi’nde nöroloji bölümünde profesör olan çalışma yazarı Ellen Grober, “SOMI’nin bunamaya klinik ilerleme riski yüksek olan bilişsel olarak normal kişileri belirleme becerisine makul ölçüde güvendiğini” söyledi.
Ve bu tür testlerin birkaç yönden yardımcı olabileceğini açıkladı.
Öncelikle, dedi Grober, “son 10 yıldaki sağlıklı beyin yaşlanması çalışmaları, demans riski daha geç değil de daha önce belirlendiğinde, riski azaltmak için yapılabilecek şeyler sağlıyor”.
Aynı zamanda, uzun vadeli bunama riskini tahmin etmek için doğru bir aracın, zihinsel bozukluğu yavaşlatabilecek veya önleyebilecek yeni tedaviler geliştirmeyi amaçlayan şu anda devam eden araştırma çabalarına “yardımcı” olarak hizmet edebileceğini de sözlerine ekledi.
Bu son soruşturma, yaşları 40 ile 100 arasında değişen ve ortalama yaşları 69 olan 969 kadın ve erkeği içeriyordu. 10 kişiden yaklaşık 6’sı kadın, yaklaşık %84’ü beyazdı.
Hepsi, Grober’in “bir çalışma aşamasıyla başladığı için diğer hafıza testlerinden farklı olduğunu” söylediği SOMI taramasından geçti.
Bu çalışma aşamasında, “insanlara resimli dört öğe gösteriliyor ve öğeyi tanımlamaları isteniyor – [such as grapes] — bu bir kategori işaretiyle gider [like] meyve. Bu tür bir çalışma, öğenin anlamını geliştirerek hatırlamayı kolaylaştırıyor.”
Buna karşılık, hafıza hatırlama daha sonra katılımcılardan gördüklerini hatırlamaları istenerek test edildi. İnsanların bunu yapmakta zorlandıkları durumlarda, hatırlamayı tetiklemek için kategori ipuçları sunuldu.
Hafıza becerisi daha sonra 0’dan 4’e kadar sınıflandırıldı.
Hastaların yarısından biraz azı (%47) evre 0’da kabul edildi, yani hafıza sorunu yok. Ancak yaklaşık üçte biri (%35) evre 1, %13’ü evre 2 olarak sınıflandırıldı. Kabaca %5’i evre 3 veya 4 olarak nitelendirildi.
Takip eden on yılda, katılımcıların 234’ü bir dereceye kadar düşünme bozukluğu geliştirdi.
Araştırmacılar, bunama riskinde rol oynayabilecek bir dizi faktörü (cinsiyet, yaş ve genetik yatkınlık dahil) hesaba kattıktan sonra, evre 1 veya 2 olarak derecelendirilenlerin, evre 1 veya evre 2 olarak derecelendirilenlere göre iki kat daha fazla demans riskiyle karşı karşıya olduğu sonucuna vardılar. Evre 0, Evre 3 veya 4 olarak nitelendirilenler ise üç kat riskle karşı karşıya kaldı.
Çalışma ekibi, bu hesaplamaya göre, 3. veya 4. aşamada olanların yaklaşık 10’da 7’sinin ve 2. aşamada olanların yaklaşık 10’da 6’sının, sonunda düşünme bozukluklarıyla mücadele edeceğini söyledi.
Çalışma bulguları dergide 19 Nisan’da çevrimiçi olarak yayınlandı. Nöroloji.
Christopher Weber, çalışmanın eş-finansörlerinden biri olan Alzheimer Derneği ile küresel bilim girişimlerinin direktörüdür.
Weber, SOMI yaklaşımının kendisini diğer testlerden “Alzheimer hastalığının çok erken evrelerine sıklıkla eşlik eden ince bellek eksikliklerini tespit etme yeteneğiyle” ayırdığını öne sürdü.
“Erken teşhis, bireylerin ve sağlık hizmeti sağlayıcılarının semptomları yönetmek, gelecek için plan yapmak ve ilaç ve / veya yaşam tarzı müdahaleleri yoluyla bilişsel gerilemenin nedeninin ilerlemesini potansiyel olarak yavaşlatmak için adımlar atmasına yardımcı olabilir” dedi.
Yine de Weber, çalışmanın öncelikle beyaz ve iyi eğitimli bireylere odaklandığı konusunda uyardı ve bu da bulguları daha çeşitli hasta gruplarına genellemeyi zorlaştırdı.
Aynı zamanda, “demansın başlangıcını kesin olarak tahmin edebilecek tek bir test olmadığını” vurguladı. Weber, doğru bir teşhis almanın “kapsamlı bir değerlendirme” gerektirdiğini söyledi; bu, yalnızca hafıza taramalarını değil, aynı zamanda nörolojik ve görüntüleme testlerini de içeriyor.
Daha fazla bilgi
ABD Ulusal Yaşlanma Enstitüsü’nde demans hakkında daha fazla bilgi var.
KAYNAKLAR: Ellen Grober, PhD, nöroloji bölümü profesörü, Albert Einstein Tıp Fakültesi, New York City; Christopher Weber, PhD, direktör, küresel bilim girişimleri, Alzheimer Derneği, New York; Nöroloji, 19 Nisan 2023, çevrimiçi