kaydeden Amy Norton
HealthDay Muhabiri
31 Ocak 2023 SALI (HealthDay News) — Yeni bir araştırmaya göre, evlilik artık daha sağlıklı yaşlanan beyinlere bağlı: Uzun süre evli kalan insanlar bunamaya karşı bir miktar koruma elde edebilir.
Araştırmacılar, hem boşanmış insanlarla hem de ömür boyu bekarlarla karşılaştırıldığında, uzun süreli bir evlilikte yaşlı yetişkinlerin bunama geliştirme olasılığının daha düşük olduğunu bulmuşlardır. Kabaca %11’ine 70 yaşından sonra bunama teşhisi kondu, buna karşılık boşanmış veya bekar meslektaşlarının %12 ila %14’ü.
Araştırmacılar, bunama riskini etkileyebilecek diğer faktörleri (eğitim seviyeleri ve yaşam tarzı alışkanlıkları gibi) değerlendirdiklerinde, uzun süreli evliliğin hala koruyucu bir etkiyle bağlantılı olduğu görüldü: Boşanmış ve evli olmayan yetişkinlerin demans teşhisi konma olasılığı %50 ila %73 daha fazlaydı.
Oslo’daki Norveç Halk Sağlığı Enstitüsü’nde kıdemli bir bilim insanı olan araştırmacı Bjorn Heine Strand’a göre, çalışma medeni durumu demans riskine bağlayan ilk çalışma değil.
Strand, “Çok sayıda çalışmada evliliğin bunama riskinin azalmasıyla ilişkili olduğu bildirildi ve sonuçlarımız bu kanıta katkıda bulunuyor” dedi.
Asıl soru, bağlantının neden var olduğudur. Strand, özellikle değişen demografik yapı ve sosyal normlar göz önüne alındığında, nedenlerin anlaşılmasının önemli olduğunu söyledi. Yaşlı nüfus artıyor, bu da daha fazla insanın bunama riski altında olduğu anlamına geliyor; bu arada, daha fazla insan boşanıyor veya evliliğe tamamen hayır diyor.
dergisinde yayınlanan bulgular, Yaşlanma ve Sağlık Dergisi, medeni durumları 44 ila 68 yaşları arasında izlenen 8.700’den fazla Norveçli yetişkine dayanmaktadır. Strand’ın ekibi daha sonra katılımcıların 70 yaşından sonra bunama teşhisi konma olasılığı ile korelasyonlar aradı.
Genel olarak, çalışma süresi boyunca %12’den biraz daha azına bunama teşhisi kondu, diğer bir %35’inde ise hafif bilişsel bozulma gelişti – bunamaya ilerleyebilecek veya ilerlemeyebilecek hafıza ve düşünme becerileri ile ilgili sorunlar.
Genel olarak, Strand’ın ekibi, medeni durumun daha hafif bozulma riskine güçlü bir şekilde bağlı olmadığını buldu. Ancak demans riskiyle açık bir ilişki vardı: Evli kalmak, boşanmış (sürekli veya “aralıklı”) veya bekar (bekarlar ve bir partnerle yaşayan insanlar dahil) ile karşılaştırıldığında daha fazla koruma sağlıyordu.
Araştırmacılar açıklamalar bulmaya çalıştı. Kalp hastalığı gibi fiziksel sağlık koşulları bunamaya katkıda bulunabilir. Benzer şekilde, depresyon, düşük eğitim seviyeleri, sigara içmek ve hareketsiz olmak, daha yüksek demans riskine bağlanmıştır.
Bununla birlikte, bu faktörlerin hiçbiri, boşanmış ve evli olmayan kişilerin neden daha yüksek bunama riskine sahip olduğunu tam olarak açıklamıyor gibi görünüyordu.
Araştırmacılar evli olmayan gruba odaklandıklarında, çocuksuz olmanın daha yüksek demans riski ile olan ilişkinin büyük bir kısmını açıkladığı ortaya çıktı. Ama bu hala neden sorusunu bırakıyor.
Strand, “Açıklamalardan bazıları, çocuklarınız varsa bilişsel olarak daha meşgul olmanız olabilir” dedi. “Örneğin, başka türlü yapmak zorunda kalmayacağınız insanlarla ilgilenmeniz ve etkinliklere katılmanız gerekiyor.”
Bu tür bir zihinsel ve sosyal uyarımın – örgün eğitimin yanı sıra – demansı bir dereceye kadar engellemeye yardımcı olabileceği teorileştirildi. Yaşamları boyunca bilişsel olarak daha meşgul olan insanlar, daha fazla “bilişsel rezerve” sahip olabilir – semptomlar ortaya çıkmadan önce demans sürecini belirleyen beyin değişikliklerine daha fazla dayanma yeteneği.
Alzheimer Derneği’nin bilimsel programlar ve sosyal yardımdan sorumlu kıdemli direktörü Claire Sexton, bulguların medeni durum ve bunama konusundaki geçmiş araştırmalarla tutarlı olduğunu kabul etti.
Ancak çalışmaya dahil olmayan Sexton, “önemli uyarılar” olduğunu söyledi.
Birincisi, bu tür çalışmaların sebep ve sonucu kanıtlayamamasıdır. Bunun ötesinde, dedi Sexton, eski kuşaklardan elde edilen bulguların günümüz gençleri için geçerli olup olmayacağı net değil. Örneğin, evli olmayan çiftlerin birlikte yaşaması, onlarca yıl öncesine göre artık çok daha yaygın.
Ve sonra daha büyük resim var. Sexton, bunamanın karmaşık olduğunu ve yaş, genetik, yaşam tarzı alışkanlıkları, fiziksel sağlık ve çevre gibi birçok faktörden etkilendiğini söyledi. Medeni durum önemliyse, değişkenlerden yalnızca biri olacaktır.
Şimdilik Sexton, konu medeni durum ve bunama olduğunda hikayenin bir parçası olabilecek sosyal olarak bağlantıda kalmanın önemine işaret etti.
“Sosyal olarak meşgul kalmak bilişsel sağlığı destekleyebilir” dedi. “Alzheimer Derneği, sizin için anlamlı olan sosyal etkinliklere katılmanızı ve bu etkinlikleri arkadaşlarınız ve ailenizle paylaşmanızı tavsiye ediyor.”
Bu çalışmada Strand’ın ekibi, insanların “yakın arkadaşı olmadığını” bildirip bildirmediğine baktı ve bu, bulgularını açıklamadı.
Ancak gelecekteki çalışmalarında, daha derine inmeyi planladıklarını söyledi – sosyal hareketsizliğin, yalnızlığın veya genel yaşam memnuniyetinin medeni durumun neden bunama riskine bağlı olduğunu açıklamaya yardımcı olup olmayacağına bakmak.
Daha fazla bilgi
Alzheimer Derneği’nin beyin sağlığını destekleme konusunda tavsiyeleri var.
KAYNAKLAR: Bjorn Heine Strand, PhD, kıdemli bilim adamı, fiziksel sağlık ve yaşlanma bölümü, Norveç Halk Sağlığı Enstitüsü, Oslo, Norveç; Claire Sexton, DPhil, kıdemli direktör, bilimsel programlar ve sosyal yardım, Alzheimer Derneği, Chicago; Yaşlanma ve Sağlık Dergisi, 2 Kasım 2022, çevrimiçi